NAWADNIANIE TRUSKAWEK – NAJLEPSZE SPOSOBY PODLEWANIA PLANTACJI

Trudno dziś sobie wyobrazić towarową, wysoko jakościową uprawę truskawek bez nawodnienia plantacji. Nie może zakładać, że opady atmosferyczne zapewnią właściwą ilość wody i rozłożą się tak, aby zapewnić jej optymalną dostępność dla roślin. Ostatnie dość suche lata lub, jak pokazał czerwiec 2020, ze zbyt dużą ilością opadów, determinują potrzebę nawadniania lub niekiedy odwadniania plantacji. Dlatego też plantator powinien być przygotowany na każdą ewentualność związaną z nadmiarem lub niedoborem wody.

---

Skuteczne nawadnianie plantacji truskawek

Ponad 90% składu chemicznego owocu truskawki to woda, której im więcej zostanie zgromadzone w owocu, tym jego masa jest większa. Woda odpowiada też za jędrność i barwę skórki owocu. Ważne, aby była ona odpowiednio wysycona pierwiastkami, które zapewniającymi należytą trwałość pozbiorczą owoców. Zobacz materiał Jarosława Barszczewskiego „NAWOŻENIE TRUSKAWEK – NAJWAŻNIEJSZE PIERWIASTKI. JAK POPRAWIĆ JAKOŚĆ OWOCÓW TRUSKAWEK?”. Jak zatem zadbać o skuteczne nawodnienie plantacji?

Ile wody potrzebują truskawki?

Truskawki korzenią się dość płytko. Ok. 80-90% masy korzeniowej tych roślin znajduje się na głębokości około 20-30 cm. Jeśli weźmiemy pod uwagę to, że truskawki często sadzi się na glebach lekkich, piaszczystych i przepuszczalnych, to nawodnienie plantacji w czasach deficytu wody jest koniecznością.

Powołując się na dane literaturowe prof. dr hab. inż. Stanisława Rolbieckiego z UTP w Bydgoszczy, zapotrzebowanie truskawek na wodę wynosi:

• od początku wegetacji do kwitnienia 140 l/m²,
• w fazie kwitnienia to 60 l/m²,
• po zbiorach owoców to 90 l/m²,
• a w okresie zawiązywania pąków kwiatowych 70 l/m².

Ile wody potrzeba zatem truskawce w okresie owocowania?

Doświadczenia ścisłe profesora prowadzone w latach 1996-2001 wykazały pozytywny wpływ nawodnienia na plonowanie truskawek. Przy dostarczeniu 1 l/m² wody spowodowało wzrost plonu o 112 kg/ha przy deszczowaniu oraz o 148 kg/ha przy nawodnieniu kroplowym. W cytowanych wynikach badania zmiana techniki podawania wody z deszczowni na nawodnienie kroplowe dała aż 36 kg owoców z 1 ha więcej przy założeniu dostarczania 1 l/m².

Podsumowując, truskawki w sezonie wegetacyjnym potrzebują ok. 350-400 l/m2. To wcale nie jest mało, a jeśli w czasie sezonu trafią się miesiące suche (kwiecień 2020), to nawodnienie jest po prostu konieczne.

Czy nawadnianie uprawy jest tanie?

Na to pytanie odpowiadamy — tak. Jak wykazał w swoich badaniach prof. dr hab. inż. Stanisław Rolbiecki, plantacja nienawadniana wydała plon wielkości 3,66 t/ha, a nawadniana 10,88 t/ha. Są to wyniki z pięcioletniego okresu badawczego. Różnica w plonowaniu truskawek nawadnianych i nienawadnianych to aż 7,22 tony owoców z hektara. Jeśli otrzymana różnicę w plonie przeliczymy na zysk, to wyjdzie nam dość pokaźna suma. Wniosek jest taki, że nakłady poniesione na nawodnienie plantacji w suchych okresach szybko się nam zwrócą.

Jak nawadniać truskawki?

Możliwości dostarczenia wody do systemu korzeniowego roślin jest wiele. W tym materiale skupimy się na nawodnieniu plantacji w otwartym polu w klasycznym systemie uprawy na płask lub na podwyższonych zagonach.

Jak nawadniać plantację truskawek? Najpopularniejszymi metodami dostarczania wody są:

• nawodnienie kroplowe prowadzone poprzez taśmy kroplujące
• oraz deszczowanie plantacji przy pomocy różnego rodzaju zraszaczy.

Każda z metod nawodnienia ma swoje wady i zalety. Każda też wymaga od plantatora znajomości specyfiki oraz posiadania odpowiednich danych. Daje to różne dodatkowe możliwości. Na przykład wraz z nawodnieniem kropelkowym można podawać rozpuszczone w wodzie nawozy lub środki ochrony roślin.

Deszczowanie plantacji

Dostarczanie wody za pomocą deszczowania całej powierzchni plantacji jest popularnym systemem. W zależności od wyboru urządzeń do nawadniania może być jednak dość drogi. Niemniej sprawdza się na różnych typach gleb i w różnych uprawach, jest więc uniwersalny.

Deszczować możemy przy pomocy działka wodnego zainstalowanego na wózku, którego przewód nawadniający jest zwijany na szpulę deszczowni lub przy pomocy konsoli deszczującej, na której ramionach umieszczone są dysze. Innym, mniej uniwersalnym, sposobem deszczowania jest rozłożona w rzędy magistrala, do której na niewielkich wysięgnikach przymocowane są zraszacze. Ważne jest, aby jeden zraszacz umieszczać od kolejnego na długość jego promienia pracy. Błędem jest montowanie zraszaczy na długość średnicy okręgu, jaki tworzy. Również jedna magistrala podobnie musi być oddalona od drugiej magistrali.

Wadą deszczowani jest to, że system ten nie jest zbyt tani. W tym wypadku źródło wody, z którego czerpiemy, musi być wydajne. Duże szpulowe deszczownie potrzebują dużych, wydajnych pomp. Ważne jest odpowiednie ciśnienie oraz wydatek wody.

Sprawdzają się na dużych powierzchniach w gospodarstwach, gdzie oprócz truskawek uprawiane są również inne rośliny. Duże deszczownie mogą uszkadzać rośliny, szczególnie młode. Nadmiar wody może gromadzić się w niższych miejscach naszej plantacji, a jej niedobór będzie widoczny tam, gdzie jest wyżej. Gdy rośliny są już w pełni wykształcone, ubocznym efektem deszczowania może być zebranie się nadmiaru wody w międzyrzędziach i niedoboru w strefie korzeniowej roślin.

Pamiętajmy, że deszczownia dostarcza wodę na całą powierzchnię plantacji, również na rośliny. Powoduje wzrost wilgotności, co przy odpowiednich warunkach termicznych jest czynnikiem sprzyjającym rozwojowi chorób na plantacji. Należy uwzględnić to w programach ochrony roślin, odpowiednio planując zabiegi.

Nawadnianie kropelkowe truskawek

Z roku na rok przybywa plantacji nawadnianych kroplowo, ponieważ jest to system powszechnie dostępny, nie musi być drogi, a dodatkowo plantator może zamontować go sam. Ponadto bezdyskusyjną zaletą nawadniania kroplowego jest możliwość dostarczania wraz z wodą nawozów (stosowanie fertygacji) lub niektórych przeznaczonych do tego zastosowania środków ochrony roślin.

O fertygacji przeczytasz w materiałach Akademii: „NAWOŻENIE TRUSKAWEK – FERTYGACJA” oraz „Żywienie truskawki poprzez fertygację, jak uniknąć bądź pozbyć się kłopotów”. Warto też zobaczyć nagranie z webinaru: „PODSTAWY FERTYGACJI W UPRAWIE TRUSKAWKI”.

Taśmy i linie kroplujące

Ogromną zaletą nawodnienia kroplowego jest to, że woda dostarczana jest bezpośrednio pod rośliny na powierzchnię gleby lub pod powierzchnię w zależności od tego, gdzie znajduje się linia kroplująca. Tym sposobem woda dociera do systemu korzeniowego najkrótszą drogą. Przy dobrze zaprojektowanej instalacji podlewamy skutecznie niezbyt dużymi dawkami wody.

Największym wyzwaniem jest utrzymanie nawadniania na optymalnym dla roślin poziomie. Ważne, aby nie przesuszać, ani nie zalewać strefy korzeniowej. Do nawadniania plantacji można wybrać cienkościenne taśmy kroplujące (o grubości ścianki od 6 do 12 mil, czyli od 0,15 do 0,30 mm) o średnicy fi 16 lub fi 20 mm (tape).

Rzadziej w uprawie truskawki, ale za to fenomenalnie w uprawie malin czy borówki, sprawdzą się grubościenne linie kroplujące (polidripy). Ich średnica to również 16 lub 20 mm, ale grubość ścianki wynosi od 24 do 45 mil (0,6 do 1,1 mm).

W liniach lub taśmach znajdują się emitery, które są rozmieszczone w równej odległości. W uprawie truskawek stosujemy taki rozstaw emiterów, aby odpowiadał rozstawowi roślin w rzędzie. Jeśli daną odmianę sadzimy co 30 cm, to rozstaw emiterów powinien wynosić również 30 cm. W założeniu jeden emiter powinien przypadać na jedną roślinę, choć w praktyce polowej bywa to trudne do osiągnięcia.

Jeśli chodzi o wydatek z emitera, to na opakowaniach możemy spotkać się z oznaczeniami:

• LPM (z ang. liter per meter — litr na metr bieżący),
• LPH (z ang. liter per hour — litr na godzinę).

W przypadku LPM, aby obliczyć wydatek z emitera, należy liczbę wydatku podzielić przez ilość emiterów na jednym metrze (emitery rozmieszczone są co 20 cm, wydatek 5 l/m = 1 l/godz. z emitera).

Wiedząc, ile emiterów mamy rozmieszczonych na kwaterze oraz znając wydatek każdego z nich, można w prosty sposób obliczyć ilość potrzebnej wody na kwaterę w jednostce czasu (godziny lub minuty). Wiedząc, ile potrzebujemy wody do nawodnienia naszej kwatery, możemy przystąpić do wyboru magistrali zasilającej, ewentualnie magistrali głównej, elementów instalacji oraz do wyboru pompy.

W powyższej tabelce przedstawiono typowe średnice rur PE powszechnie używanych do zasilania linii kroplujących.

• W środkowej kolumnie przedstawiono wydatek wody w m³ na godzinę przy przepływie wody w rurze z prędkością 1,5 m/s, który to przepływ jest wartością optymalną.
• W prawej kolumnie, dla takiej samej prędkości wody, przedstawiono straty ciśnienia na każde 100 mb magistrali.

Dzięki tej tabelce możemy w prosty sposób wyliczyć potrzebną średnicę zewnętrzną magistrali niezbędnej do zasilenia linii kroplującej. Dzięki wyliczeniu strat ciśnienia w instalacji można tak obliczyć całą instalację, aby na wejściu linii kroplujących ciśnienie wody było w optymalnej dla danej linii wartości. Dzięki temu nie będzie konieczności używania falowników na pompie lub reduktorów ciśnienia (choć czasem ich wykorzystanie jest niezbędne).

Przykładowe optymalne ciśnienie pracy dla cienkościennych taśm kroplujących Politape węgierskiej produkcji Poliext to zakres od 0,7 do 1 bara.

Dlaczego ważne jest utrzymanie optymalnego ciśnienia?

Jeśli ciśnienie będzie inne, wydatek z emitera może różnić się od zakładanego. Jeśli ciśnienie wody wzrośnie ponad 1,5 bara, to może dojść do uszkodzenia taśmy kroplującej. Wymienione taśmy wymagają założenia filtrów, które będą filtrować wodę 150 mesh lub większych.

Co to mesh?

Mesh (mesz) określa ilość oczek na długość 1 cala w siatce. Jednostkę tę można przeliczyć w sposób następujący: 100 mesh = 149 mikronów = 0,149 milimetra.

Im większa wartość filtrująca wyrażona w mesh, tym dokładniejsze filtrowanie i mniejsze ryzyko przedostania się cząsteczek zapychających do emiterów.

Dlatego też znając potrzeby filtrowania taśm Politape na poziomie 150 mesh, powinniśmy wybierać filtry o większej wartości, aby ewentualne zanieczyszczenia osadzały się na filtrach, a nie dostawały do linii kroplującej, zatykając ją.

Ocena jakości wody do nawodnienia kroplowego (wg Bucksa i innych 1982)

Podstawowe parametry oceny jakościowej wody do podlewania określa powyższa tabelka. Przed przystąpieniem do nawadniania, warto sprawdzić jakość wody, aby dobrać odpowiednie rodzaje filtrów (dyskowe, siatkowe, hydrocyklonowe, żwirowe) do odfiltrowywania poszczególnych elementów znajdujących się w wodzie.

Musimy sobie jednak zdawać sprawę, że nie wszystko da się z wody oddzielić. Czasami występują w niej w nadmiarze takie pierwiastki jak: sód, chlor czy bor, które mogą być szkodliwe dla naszych roślin.

Do podłączenia poszczególnych elementów systemu nawadniającego używa się wspomnianych już rur typu PE o różnych parametrach i ich osprzętu. Są to rury sztywne, służące przez wiele lat, wymagające zakopania pod powierzchnią gruntu. Ceny rur PE bywają przystępne, ale koszt transportu oraz rozkładania rur, szczególnie tych o dużej średnicy, czasem zmusza plantatora do poszukiwania alternatywnych metod. Przykładem takiej metody jest system węży, złączek i przyłączy, zwany LayFlat, na wzór systemu strażackiego.

Jak działa system nawadniający LayFlat?

Węże LayFlat stosowane są jako linie zasilające / przesyłowe w systemach nawadniających. Stosowane głównie do nawadniania kroplowego i przesyłania wody pod niskim i wysokim ciśnieniem. Węże o średnicy fi 50 i 75 można łączyć za pomocą szybkozłączek strażackich lub specjalnych plastikowych złączek dedykowanych do tych węży. W wężu, przy pomocy otwornicy dopasowanej do średnicy linii kroplującej fi 16 lub fi 20, robi się otwór, w który wciska się odpowiednią złączkę z zaworkiem, redukującą itp. Łączy ona wąż LayFlat bezpośrednio z linią kroplującą. Połączenie to jest szczelne, jeśli otwór zostanie prawidłowo przygotowany.

Węże LayFlat umieszcza się na powierzchni gruntu. Jeśli nie są pod wpływem ciśnienia wody, można spokojnie po nich chodzić i jeździć kołami. Są dość odporne na uszkodzenia mechaniczne, a wszelkie awarie można szybko usunąć.

Zaletą systemu LayFlat jest szybkość i łatwość rozkładania i montażu instalacji. Na mniejszych plantacjach prace wykonać może nawet jedna osoba, bez angażowania ciężkiego sprzętu czy dodatkowych rąk do pracy.

Po zakończeniu nawadniania, po sezonie, czy po zakończeniu cyklu uprawowego, węże LayFlat można łatwo zwinąć i wykorzystać na innej plantacji lub w kolejnym cyklu uprawowym.

Nasi doradcy Działu Nawodnień pomogą Państwu w doborze odpowiednich elementów systemu nawadniającego oraz w zaplanowaniu całej instalacji.

Zachęcamy do kontaktu: tel. 509-274-733.

Zdjęcia: Albert Zwierzyński