CHWASTY W TRUSKAWKACH – OGRANICZANIE ZACHWASZCZENIA NA PLANTACJI

Ograniczenie zachwaszczenia na plantacji jest jednym z najtrudniejszych tematów, z jakimi musi zmierzyć się plantator uprawiający truskawki. Czy istnieje herbicyd idealny? Niestety nadal nie jest on osiągalny. Możemy jednak skutecznie zadbać o naszą plantację, łącząc odpowiednio różne metody walki z chwastami. Poszczególne substancje aktywne herbicydów z roku na rok są wycofywane z użycia, a na ich miejsce nie pojawiają się nowe rejestracje. W konsekwencji ryzyko występowania zachwaszczenia na plantacji wzrasta. Co więc pozostaje plantatorowi, jeśli chemicznych rozwiązań jest jak na przysłowiowe lekarstwo? Poniżej przedstawiamy inne niż chemiczny metody ograniczenia zachwaszczenia na plantacji.

---

CHWASTY W TRUSKAWKACH – JAK ZWALCZYĆ?

Z naszego punktu widzenia chwasty to wielki problem. Należy jednak pamiętać, że są to rośliny, które mają też pozytywny wpływ na cały ekosystem. Mają one zarówno wady, jak i zalety.

Negatywny wpływ chwastów na ekosystem:

• obniżają plony roślin uprawnych,
• utrudniają zbiór roślin uprawnych,
• obniżają wartość handlową i użytkową płodów,
• mogą być trujące dla ludzi lub zwierząt,
• mogą być „pośrednikami” w rozprzestrzenianiu się chorób i szkodników,
• konkurują z rośliną uprawną, o wodę, światło, składniki pokarmowe.

Pozytywny wpływ chwastów na ekosystem:

• wydzielanie substancji pozytywnych dla środowiska – allelopatia,
• ubogacanie życia mikrobiologicznego w glebie,
• zapobieganie przemieszczaniu się składników pokarmowych w profilu glebowym,
• zapobieganie erozji gleby,
• możliwość wytworzenia biomasy, jako paszy lub nawozu,
• mogą być lecznicze dla ludzi i zwierząt,
• pożytki dla pszczół i pokarm dla wielu gatunków zwierząt.

Glebowy bank nasion – czym jest i od czego zależy jego wielkość?

W każdej glebie znajduje się tzw. bank nasion.

Glebowy bank nasion to nagromadzone w glebie nasiona zdolne do kiełkowania w optymalnych dla danego gatunku warunkach. Między pulą nasion stanowiących glebowy bank nasion a liczbą pojawiających się siewek istnieje bariera zwana „sitem środowiskowym”. Wielkość banku nasion zależy m.in. od długości okresu spoczynkowego nasion i ich żywotności. Nasiona różnych gatunków różnią się okresem zachowywania zdolności kiełkowania, u wielu sięga on kilkudziesięciu lat. 

Wielkość banku nasion jest rezultatem:

• „deszczu nasion’’ – osypywanie się nasion z rosnących chwastów,
• zjadania i rozpowszechniania przez zwierzęta,
• opóźnionej zdolności kiełkowania nasion,
• różnych faz fizjologicznego spoczynku nasion,
• zalegania nasion na różnych głębokościach w profilu glebowym,
• ograniczania rezerw nasion poprzez zwalczanie chwastów różnymi metodami,
• roznoszenie nasion na oponach kół ciągnika i części roboczych maszyn rolniczych,
• pobierania wody ze stawów czy rowów do nawadniania plantacji, skąd również przenosimy nasiona chwastów.

Jak wykazują badania, stosując szereg zabiegów ograniczających zachwaszczenie, w ciągu 5 lat jesteśmy w stanie zredukować zasobność banku roślin chwastowych o 90%.

Chwasty w truskawkach – metody ograniczenia zachwaszczenia.

Podstawowe sposoby ograniczenia zachwaszczenia na plantacjach truskawki możemy podzielić na:

• chemiczne,
• niechemiczne.

CHEMICZNE METODY OGRANICZENIA ZACHWASZCZENIA NA PLANTACJI TRUSKAWKI

1. Odkażanie gleby – często o odkażaniu gleby mówi się kontekście chorób gleby, nie biorąc pod uwagę jej wpływu na zachwaszczenie. Tymczasem jak wykazały badania, odkażanie gleby np. środkiem BASAMID 97 GR jest bardzo skuteczne w walce z chwastami.
2. Aplikacja środków ochrony roślin należących do grupy herbicydów.

Środki chwastobójcze – podział herbicydów

2.1 Podział herbicydów ze względu na grupę zwalczanych roślin:

• herbicydy selektywne – zwalczające określone grupy roślin, bezpieczne dla rośliny uprawnej,
• herbicydy nieselektywne – zwalczające większość gatunków roślin, tzw. herbicydy totalne.

2.2 Podział herbicydów ze względu na czas zastosowania: 

• stosowane przed rozpoczęciem uprawy:
  • herbicydy przedsiewne – stosowane przed siewem,
  • herbicydy przedwschodowe – stosowane przed wschodem roślin, ale już po siewie,
• stosowane po wschodzie roślin:
  • herbicydy powschodowe. 

2.3 Podział herbicydów ze względu na sposób użycia: 

• herbicydy o działaniu dolistnym,
• herbicydy  o działaniu doglebowym,
• herbicydy o działaniu zarówno dolistnym, jak i doglebowym.

Planując ochronę, należy także zwrócić uwagę na połowiczny rozpad substancji aktywnej (DT50). Jest to czas, gdy substancja czynna zalega w glebie i nadal oddziałuje na rośliny.

Uodparnianie się chwastów na działanie środków ochrony roślin

Kolejnym ważnym czynnikiem wpływającym na skuteczność herbicydów jest uodparnianie się chwastów na ich działanie. Jest to ogromny problem głównie uprawach innych niż truskawka, jednak ze względu na niewielką ilość substancji zarejestrowanych do stosowania na plantacjach truskawki, musimy brać to pod uwagę.

Jak zapobiegać uodparnianiu chwastów na substancje aktywne?

• Nie dopuszczać do kwitnienia i owocowania chwastów, niszczyć chwasty w zespole uprawek.
• Stosować zmianowanie.
• Stosować przemienne herbicydy o różnych mechanizmach działania.
• Stosować herbicydy, na które chwasty nie mogłyby się uodpornić.
• W miarę możliwości ograniczać stosowanie herbicydów.
• Wykorzystywać metody niechemiczne na większą skalę.

Do największego ryzyka, jakie niesie ze sobą stosowanie herbicydów, należy uszkodzenie truskawek.

Najczęściej uszkodzenia widoczne są gołym okiem na liściach, które stają się pożółknięte i suche. W tym przypadku uszkodzenie jest bardzo duże i jednoznaczne. Często zdarza się jednak (o czym wielu plantatorów nie wie), że uszkodzenia herbicydowe nie są widoczne „gołym okiem”, a zmiany zachodzą w fizjologii rośliny. Zmiany te mają istotny wpływ na zawiązywanie kwiatostanów na przyszły sezon. Mogą doprowadzić do znaczącego obniżenia plonu i zniekształcenia owoców. W takiej sytuacji powiązanie skutku z przyczyną nie jest takie proste. Bardzo dużo czynników mogących mieć wpływ na zmiany w owocowaniu występuje równocześnie. W sytuacji, gdy uszkodzenia są na tyle duże, że widać je na liściach roślin, plantatorzy poszukują planu ratunkowego. Jego ułożenie na odległość bywa niemożliwe, jako że każdy z przypadków jest inny. Na każdy składa się wiele czynników, takich jak: uprawiana odmiana, nawodnienie, struktura gleby oraz to, jaki herbicyd został użyty i w jakiej ilości.

Nawet odpowiednio dopasowany program ratunkowy nie zawsze przynosi efekt. W tym momencie warto wspomnieć, że jedne odmiany truskawek są mniej odporne na uszkodzenia herbicydowe od innych. Szczególnie wrażliwe na herbicydy są sadzonki odmian włoskich, w tym np. bardzo popularna na rynku Asia. Z reguły uznaje się, że odmiany starszego typu, takie jak Senga Sengana czy Honeoy’a, były dużo bardziej odporne na działanie substancji czynnych zawartych w herbicydach. Czym młodsza plantacja, tym ta odporność spada.

Z naszych obserwacji wynika, że duży wpływ na wrażliwość herbicydową ma sposób sadzenia roślin. Większe uszkodzenia roślin widoczne są wtedy, gdy podczas sadzenia system korzeniowy został podwinięty. W takiej sytuacji rozwija się on słabiej, a użycie herbicydów dodatkowo osłabia roślinę.

W zwalczaniu chwastów na plantacjach truskawek najbardziej istotne jest podjęcie działań w odpowiednim momencie. Im później, tym jest to trudniejsze i bardziej kosztowne.

Wielu plantatorów walkę z chwastami rozpoczyna na wiosnę. Tymczasem najlepszą porą na walkę z zachwaszczeniem na plantacji jest jesień. Wiosną aplikacja herbicydów bywa utrudniona ze względu na warunki pogodowe, jako że skuteczność herbicydów uzależniona jest od wilgotności gleby, która powinna wynosić ok. 60-70%.

Przykładowymi substancjami czynnymi do stosowania w ochronie truskawki są:

• Napropamid – np. Devrinol 450 SC lub Colzamid 
• Pendymetalina – np. STOMP AQUA 455 SC

Do wyżej wymienionych preparatów warto dodać specjalny, dedykowany, wielofunkcyjny adiuwant, np. OPTYMAL MAX SOIL.

Jak działają adiuwanty doglebowe?

• Zapobiegają odbijaniu się kropel cieczy roboczej od powierzchni gleby,
• ciecz robocza lepiej przylega do powierzchni gleby, równomiernie ją pokrywając,
• substancja aktywna słabiej przemieszcza się w głąb profilu glebowego,
• substancja aktywna zatrzymywana jest w strefie kiełkowania nasion chwastów.

Optymal Max Soil – sposób działania

Niestety z obserwacji i badań ekspertów wynika, że stosowanie herbicydów mocno wpływa na termin owocowania. Często je opóźnia, a średnia masa jednego owocu jest dużo niższa. Ma to szczególne znaczenie, gdy uprawiamy odmiany na bardzo wczesny zbiór i tak naprawdę każdy dzień plonowania ma znaczenie.

Decyzja o wyborze herbicydu powinna być przemyślana i każdorazowo analizowana na podstawie warunków oraz szkód i korzyści, jakie może ze sobą przynieść.

W sklepie internetowym wpolu.pl znajdziecie szeroką gamę herbicydów.

NIECHEMICZNE METODY OGRANICZENIA ZACHWASZCZENIA NA PLANTACJI TRUSKAWKI

Oprócz chemicznych metod zwalczania chwastów mamy także niechemiczne możliwości. Jakie?

1. Dobry przedplon – wybór przedplonu jest bardzo ważny, ale również należy zwrócić uwagę na to, aby nie przerodził się w dodatkowe zachwaszczenie. Przed kwitnieniem należy przedplon z glebą wymieszać.
2. Ręczne odchwaszczanie / pielenie – niestety w obecnych czasach jest to metoda bardzo czasochłonna i kosztowna, ale w niektórych przypadkach niezbędna. Zwłaszcza na zaniedbanych plantacjach z wysokimi i rozrośniętymi chwastami.
3. Mechaniczne usuwanie chwastów z międzyrzędzi za pomocą sprzętów – pielników, opielaczy, pielarek, bron, chwastowników itp. Przy właściwie prowadzonej plantacji taki zabieg powinien być wykonywany raz w tygodniu.
4. Ściółkowanie
   1. Słomą – jest bardzo dobrym elementem ograniczania zachwaszczenia, ale trzeba pamiętać, że słoma może być również nośnikiem nasion! Słoma MUSI być czysta, a jej warstwa wystarczająco gruba.
   2. Materiałami syntetycznymi – zagony możemy okrywać agrowłókniną lub folią, co znacząco ogranicza wyrastanie chwastów. Niemniej jednak, o takie zagony też należy odpowiednio dbać.
   3. Bardzo dobrze sprawdza się połączenie dwóch sposobów ściółkowania – zagony okryte materiałem syntetycznym, a międzyrzędzia wyłożone słomą. Tak przygotowane pole na pewno w dużej mierze zaoszczędzi nam walki z chwastami. Jest to przygotowanie dosyć kosztowne, ale w ogólnym rozrachunku opłacalne.
5. Wykaszanie międzyrzędzi
6. Bioherbicydy oraz alleloherbicydy – jest to bardzo obiecujący kierunek walki z chwastami. Co to jest i na czym polega?

Allelopatia – czym są i jak na chwasty w truskawkach działają alleloherbicydy?

Pojęcie allelopatii jest definiowane jako wzajemne oddziaływanie (szkodliwe lub korzystne) o charakterze biochemicznym pomiędzy roślinami wyższymi i mikroorganizmami. Rośliny potrafią oddziaływać na inne gatunki roślin poprzez allelozwiązki zwane kolinami, które w sposób inhibicyjny lub stymulacyjny wpływają na ich wzrost i rozwój. Ponadto związki chemiczne wydzielane przez rośliny jednego gatunku mogą oddziaływać korzystnie bądź niekorzystnie na rośliny innego gatunku.

Poznanie allelopatycznych właściwości różnych roślin ma nie tylko znaczenie eksperymentalne (naukowe), ale również praktyczne. Badania te koncentrują się na jak najdokładniejszym poznaniu tego zjawiska, a następnie wykorzystaniu go w warunkach polowych. Określenie oddziaływań pomiędzy roślinami uprawnymi jako donorami a chwastami jako akceptorami może umożliwić skuteczną walkę z tymi ostatnimi. Wiąże się to oczywiście z poszukiwaniem oraz poznaniem kolejnych gatunków roślin, bakterii, grzybów czy promieniowców, które produkują związki chemiczne w bioaktywnych (fitotoksycznych) koncentracjach. Wytworzone w ten sposób bioherbicydy czy alleloherbicydy mogą stać się ważnym elementem biologicznej ochrony roślin, szczególnie w gospodarstwach prowadzących produkcję roślinną metodą ekologiczną. Bardzo intensywny rozwój technik analitycznych, który nastąpił w ostatnich kilkunastu latach, umożliwił wyizolowanie oraz zbadanie struktury chemicznej wielu związków fitochemicznych. Do 2008 roku opisano blisko 100 000 związków posiadających właściwości biostatyczne, w tym o działaniu allelherbicydowym oraz bioherbicydowym.

Alleloherbicydy

Alleloherbicydy są naturalnymi środkami biologicznymi, które swoje potencjalne działanie fitotoksyczne zawdzięczają wyizolowanym z roślin lub mikroorganizmów glebowych substancjom chemicznym. Źródłem naturalnych substancji chemicznych posiadających właściwości fitotoksyczne są w większości przypadków aktywne metabolity wtórnej przemiany materii roślin, jak i mikroorganizmów. Dobrym przykładem alleloherbicydu jest przedplon gryki. 

Bioherbicydy – co to?

Bioherbicydy są środkami biologicznymi wykorzystującymi naturalne właściwości mikroorganizmów żywych, bakterii grzybów czy pierwotniaków, do niszczenia konkretnych gatunków chwastów. Bioherbicydy bardzo często wykazują większą selektywność w porównaniu do „tradycyjnych” herbicydów. Dlatego też ryzyko uszkodzenia roślin uprawnych jest bardzo ograniczone. Ponadto toksyny grzybowe czy bakteryjne, które stanowią substancję aktywną bioherbicydów, są z reguły mniej toksyczne dla ludzi i zwierząt, niż syntetyczne herbicydy (wykluczając oczywiście substancje wykazujące właściwości alergenne).

Na ten moment, nie mamy jeszcze sprawdzonych środków z tej grupy, które moglibyśmy zarekomendować i polecić. Czekamy jednak na moment, w którym się to zmieni. Może już wkrótce?

Zdjęcia: Albert Zwierzyński