SADZONKI TRUSKAWEK – RODZAJE. JAKIE NALEŻY WYBRAĆ DO ZAŁOŻENIA PLANTACJI?

5 grudnia 2022

sadzonki truskawek - grafika do artykułu 4

Materiał, z jakiego założymy naszą plantację truskawek, jest jednym z głównych czynników powodzenia całej inwestycji w produkcję czerwonych owoców. Od tego, jaki materiał wybierzemy i kiedy go posadzimy, ściśle uzależniony jest plon, który uzyskamy w danym lub następnym roku. Rynek oferuje szereg rozwiązań, które można dostosować do własnych możliwości finansowych i agrotechnicznych.

Sadzonki truskawek dzielą się na dwie podstawowe grupy:

sadzonki zielone, inaczej „kopane”,
gołokorzeniowe, do których należą sadzonki typu frigo i WB (Waiting Bed),
sadzonki z bryłą korzeniową, do których zaliczamy sadzonki typu plug plants oraz tray plants.

W niniejszym materiale przedstawimy poszczególne typy sadzonek wraz z ich wadami i zaletami.

sadzonki truskawek - podział typów sadzonek na sadzonki gołokorzeniowe i sadzonki z bryłą korzeniową — Typy i rodzaje sadzonek truskawek – podział

Sadzonki truskawek typy i rodzaje

SADZONKI ZIELONE – KOPANE

sadzonki zielone truskawki, inaczej sadzonki "kopane" (ang. FRESH PLANTS) — Pierwszym, nadal bardzo popularnym typem sadzonek, są sadzonki zielone, inaczej “kopane” (ang. *FRESH PLANTS*)

Sadzonki „kopane” to materiał pozyskiwany z mateczników jesienią i sadzony bezpośrednio do gruntu najpóźniej do połowy września. W praktyce jednak sadzonki kopane wysadzane są często w październiku lub nawet w listopadzie, jeśli pogoda na to pozwala.

Rośliny młode rosną przez następny sezon w gruncie. W tym czasie usuwa się z nich kwiaty, co stymuluje wyrastanie rozłogów. Pojawiające się na rozłogach rozetki ukorzeniają się w międzyrzędziach.

Wykopane i posortowane na klasy jakościowe sadzonki trafiają do plantatorów. Późno sadzone rośliny z reguły nie mają czasu na dobre ukorzenienie się i zawiązanie odpowiedniej liczby koron i kwiatostanów. W kolejnym roku mają one z reguły po jednym lub dwa pędy kwiatostanowe, a słabsze rośliny mogą ich nawet nie wytworzyć. Uzyskane owoce truskawki są na ogół małe i słabej jakości, co powoduje, że w większości przypadków na takich plantacjach nie prowadzi się zbioru. Na młodych plantacjach wręcz zaleca się usuwanie pojawiających się kwiatów i owoców.

Podstawową wadą tego rodzaju sadzonek jest to, że na właściwy plon trzeba czekać ok. 21 miesięcy od założenia plantacji. Przez prawie dwa lata o rośliny należy dbać, zapewniając im optymalne warunki wzrostu i rozwoju. Często jednak z braku czasu lub w celu ograniczenia kosztów, nie wykonuje się wszystkich niezbędnych zabiegów. Te zaniechania odbijają się w roku głównego plonowania. Z tego powodu w wielu gospodarstwach odchodzi się od tego typu sadzonek. Coraz mniej takich roślin produkuje się również w kwalifikowanych szkółkach.

SADZONKI TRUSKAWEK GOŁOKORZENIOWE

**Sadzonki typu „frigo“**

sadzonka frigo - drugi najbardziej popularny rodzaj sadzonek truskawki — Drugim najbardziej popularnym rodzajem sadzonek są sadzonki typu *FRIGO*

Materiał do rozmnażania sadzonek pozyskiwany jest z mateczników tuż przed zimowym spoczynkiem roślin, tj. około listopada. Moment wykopania sadzonek określa się jednak osobno dla każdej z odmian. Sadzonki sortowane są według klas, a następnie trafiają do chłodni. Tam w temperaturze od -2 do -1ºC przechowywane są do czasu wysyłki do klienta.

Sadzonki frigo po rozmrożeniu bardzo szybko wznawiają wegetację, dlatego należy wysadzać je jak najszybciej. Bardzo ważny jest sposób wysadzania sadzonek frigo. Od niego w dużej mierze zależy czy sadzonki będą rozwijały się prawidłowo. Trzeba zwrócić szczególną uwagę na to, aby korzeń nie był podwinięty!

podwinięty korzeń sadzonki truskawki - mają negatywny wpływ na rozwój całego systemu korzeniowego — Podwinięty korzeń

Podwinięte korzenie mają negatywny wpływ na rozwój całego systemu korzeniowego truskawki. W skrajnych przypadkach mogą powodować zamieranie roślin. Jeżeli system korzeniowy jest zbyt długi, można go skrócić, jednak nie więcej niż do 30% jego pierwotnej długości. System korzeniowy jest magazynem cennych składników odżywczych. Skracanie go, powoduje więc ograniczanie dostępu do naturalnych zapasów, które sadzonka posiada i za które plantator zapłacił, kupując ją ze szkółki.

prawidłowo skrócona długość korzeni sadzonki truskawki — Prawidłowo skrócona długość korzeni sadzonki

Należy pamiętać, że skracając system korzeniowy, pozostawiamy „ranę”. Przez nią do wnętrza rośliny mogą przedostać się patogeny lub szkodniki (m.in. nicienie). Dlatego też po odcięciu fragmentu systemu korzeniowego pamiętajmy, aby powstałą „ranę” odpowiednio zabezpieczyć.

Sadzonki frigo po rozmrożeniu szybko rozpoczynają wegetację. Zważywszy na to, trzeba zapewnić im prawidłowe warunki wzrostu korzeni włośnikowych. Ważne jest zagwarantowanie odpowiedniej ilości wody w podłożu. Zalecane jest zamoczenie korzeni takich roślin tuż przed posadzeniem w roztworze preparatów stymulujących wzrost systemu korzeniowego. Bardzo dobrze w tej roli sprawdzą się np. Humik w stężeniu 0,3% tj. 300ml preparatu na 100l wody. Młode sadzonki można też moczyć w roztworze fosforynu potasu lub podawać preparat za pomocą fertygacji tuż po sadzeniu, np. FosActiv Fertygacja.

Sadzonki frigo dzielą się na kategorie, w zależności od wielkości korony. B to najmniejsza sadzonka, A++ największa. Wśród kategorii wyróżniamy zatem:

B
A-
A
A+
oraz A++

Istnieją drobne różnice w klasyfikacji. Poniższa tabela pokazuje przykładowe rozmiary poszczególnych kategorii dla wybranych szkółek.

tabela z przykładowymi rozmiarami poszczególnych kategorii sadzonek truskawki dla wybranych szkółek

Sadzonki truskawek typu firgo można wykorzystywać do zakładania plantacji:

w polu,
pod osłonami,
na podwyższonych zagonach,
w uprawie „na płasko”,
w glebie lub w podłożach,
w szklarniach,
tunelach.

Zaletą sadzonek typu frigo jest fakt, iż po upływie ok. 4 tygodni po posadzeniu rośliny zakwitają. Po kolejnych ok. 4 tygodniach wchodzą w okres owocowania. Dotyczy to wszystkich typów sadzonek, z tym że największy potencjał plonotwórczy mają sadzonki frigo A++ i A+, a najmniejszy A- i B.

**Jak sadzić truskawki z sadzonki typu frigo?**

W filmie przedstawiamy zasady sadzenia truskawek z sadzonek typu frigo na podwyższonych zagonach okrytych folią.

Sadzak – Narzędzie do ręcznego sadzenia truskawek *frigo* i zielonych

Warto wiedzieć, że dobrej jakości sadzonka A++ może już w szkółce mieć wykształcone dwie korony! Jest to typowe dla droższych sadzonek wielokoronowych WB.

Sadzonka Frigo z założenia jest sadzonką jednokoronową. W kolejnych latach rośliny posadzone z sadzonek typu frigo owocują już w terminach klasycznych dla danej odmiany. Tego typu sadzonki można sadzić wiosną (od końca okresu przymrozków do końca maja), wybierając klasy A lub A+. Dzięki temu rośliny wejdą w okres owocowania i wydadzą plon w sterowanym systemie uprawy jeszcze w tym samym roku.

Czasami praktykowany jest termin letniego sadzenia (czerwiec-sierpień). Zbiór owoców odbywa się wtedy w przyszłym sezonie. Po założeniu takiej uprawy należy systematycznie usuwać wszystkie kwiaty. Dzięki temu rośliny będą prawidłowo się rozwijały i zapewniały optymalne plonowanie następnym w roku.

Sadzonki frigo typu A- i B należy sadzić do gruntu nie później niż w czerwcu. Posadzenie takich roślin w lipcu lub później może skutkować słabszym przygotowaniem ich do spoczynku zimowego. Mogą też pojawić się ewentualne uszkodzenia koron przy niekorzystnych warunkach atmosferycznych zimą.

sklep internetowy dla plantatorów owoców jagodowych - wpolu.pl

Sadzonka wielokoronowa WB (Waiting Bed)

WB (Waiting Bed) - sadzonka gołokorzeniowa truskawki — Sadzonka WB

To już ostatni rodzaj sadzonki gołokorzeniowej. Cykl produkcyjny tego typu roślin rozpoczyna się od posadzenia na zagonach w dużym zagęszczeniu sadzonek figo klasy B. Roślinom regularnie usuwa się pędy kwiatostanowe. W niektórych szkółkach realizuje się taką produkcję poprzez wczesne wykopanie z mateczników pierwszych ukorzenionych rozetek. Sadzi się je następnie w dużym zagęszczeniu. Postępuje się tak po to, aby przez kilka miesięcy rośliny już w szkółce zbudowały odpowiednio dużą liczbę koron i wykształciły w nich pędy kwiatostanowe (do czasu ich wykopania i umieszczenia w chłodni).

Sadzonki WB, podobnie jak frigo, po zbudowaniu odpowiednio dużego potencjału plonotwórczego, są wykopywane, sortowane i umieszczane w chłodni. Rzadko wykorzystywane są do zakładania plantacji w otwartym polu. W tej technologii znacznie częściej wybiera się materiał typu frigo. Znacznie częściej sadzonki WB wykorzystuje się do zakładania plantacji truskawek pod osłonami w glebie lub substratach.

Tego typu rośliny dobrze sprawdzają się w uprawie sterowanej z przeznaczeniem na tzw. 60-dniowy zbiór. Oznacza to, że po upływie ok. 60-70 dni od posadzenia wchodzą one w okres owocowania. Często już w szkółce mają w koronach wykształcone pędy kwiatostanowe. Dzięki temu krótko po posadzeniu można uzyskać plon z rośliny na poziomie ok. 0,5 nawet do 1 kg z rośliny. Aby jednak było to możliwe, konieczne jest precyzyjne dostosowanie zabiegów agrotechnicznych.

Tego typu sadzonka jest z reguły produkowana w szkółkach na wcześniejsze zamówienie plantatora. Jest to materiał drogi, ale w odpowiednich warunkach sterowanej uprawy, bardzo opłacalny. Zwłaszcza wtedy, gdy naszym celem jest dostarczenie owoców na rynek poza klasycznymi terminami ich dostępności z upraw klasycznych polowych.

SADZONKI TRUSKAWEK Z BRYŁĄ KORZENIOWĄ

Sadzonki z grupy sadzonek z bryłą korzeniową to materiał zyskujący coraz większą rzeszę odbiorców. Są to sadzonki truskawki typu Plug Plants oraz Tray Plants.

O przewadze tego typu materiału nasadzeniowego stanowi wykształcona bryła korzeniowa. Składają się na nią: masa korzeni oraz podłoże używane przy produkcji takich sadzonek. Dzięki bryle korzeniowej rośliny mają łatwiejszy „start” i wzrost na początkowym etapie uprawy. Rosną szybciej w porównaniu z sadzonkami z gołymi korzeniami.

Zarówno Tray Plants, jak i Plug Plants przygotowuje się w bardzo podobny sposób. Główne różnice to:

materiał, z którego powstają,
wielkość doniczki
oraz termin wysadzania.

Sadzonka Plug Plants

Plug Plants - sadzonka truskawki z bryłą korzeniową — Sadzonki Plug Plants

W połowie czerwca pobiera się rozetki, tzw. tipsy, ze specjalnie do tego przeznaczonych roślin matecznych. Następnie umieszcza się je w wielodoniczce (multiplacie) w przygotowanym do tego celu substracie. Wielkość multiplatu uzależniona jest od standardów panujących w danej szkółce. Nie jest jednolita dla wszystkich szkółek. Zazwyczaj wykorzystuje się wielodoniczki, których pojedyncza komórka ma pojemność ok. 118 ml, jest wysoka i wąska. Dzięki temu rośliny łatwo się sadzi przy wykorzystaniu różnego typu sadzarek. Tak przygotowane rośliny ustawia się na mateczniku.

Rozsadnik znajduje się w specjalnie wyprofilowanym otwartym polu. Musi mieć odpowiednio przygotowany systemem melioracyjnym (system rowów kanałów, rur i przepustów). Służy on do odprowadzania nadmiaru wody. Nad paletami rozsadowymi, w których znajdują młode rośliny, instalowane są systemy zraszaczy. Uruchamiane są na kilka minut i co kilkanaście minut.

System zazwyczaj sterowany jest automatycznie i wyłącza się, gdy pada deszcz. Sadzonki należy wysadzać w miejsce docelowe do końca sierpnia lub najpóźniej w pierwszych dniach września. Z tego typu roślin można w następnym w roku zebrać przeciętny plon równy ok. 75% potencjału plonotwórczego danej odmiany truskawki.

Sadzonka Tray Plants

Tray Plants - sadzonka truskawki z bryłą korzeniową — **Sadzonka Tray Plants**

Sadzonki Tray Plants produkowane są z sadzonek frigo B, a nie jak w przypadku Plug Plants z rozetek. Jest też znacząca różnica w pojemności pojedynczej doniczki. Jak już wspomina artykuł, pojemność doniczki w przypadku:

Plug Plants to około 118 ml,
Mini Tray, to ok. 135 ml,
a Tray Plants do 250 ml.

W związku z większą pojemnością pojedynczej doniczki w produkcji sadzonek typu Tray Plants zużywa się więcej podłoża. Dzięki temu bryła korzeniowa jest większa, a rośliny mogą tworzyć bardziej rozbudowany system korzeniowy i większą liczbę koron. Zawiązują również kwiatostany. Kolejną znaczącą różnicą w przygotowaniu sadzonek jest czas, który spędzają na rozsadniku.

Plug Plants wysadza się po 8 tygodniach, natomiast Tray Plants pozostaje na rozsadniku do czasu przedzimowego, tj. do listopada/grudnia. Zależy to od klimatu, w jakim znajduje się dana szkółka. Następnie rośliny wyjmuje się z doniczek, przekłada do skrzynek i wkłada do chłodni. W temperaturze ok. -1ºC sadzonka przechodzi w stan spoczynku. Jest on niezbędny do prawidłowego procesu wernalizacji. Po okresie spoczynku już od stycznia roku następnego zamrożone sadzonki można dostarczać klientom do zakładania upraw.

W praktyce z sadzonek typu Tray Plants zakłada się uprawy w ogrzewanych obiektach szklarniowych lub tunelowych. Zapewnia to uzyskanie wysokiego plonu handlowego w oczekiwanym czasie. Sadzonka taka może być wysadzana w dowolnym momencie i wchodzi w owocowanie po około 40-60 dniach w zależności od odmiany. Tray Plants posiada niezwykły potencjał, jeżeli chodzi o produktywność i jest idealna do produkcji sterowanej. Owoce truskawek są duże i dobrej jakości. Niestety jest to sadzonka droga, dlatego nadal jest wykorzystywana dość rzadko.

Porównanie wszystkich rodzajów sadzonek truskawek z bryłą korzeniową — wszystkie rodzaje sadzonek z bryłą korzeniową

Dzięki zastosowaniu różnych typów sadzonek oraz różnych odmian truskawki możemy dłużej prowadzić produkcję owoców truskawki. Dzięki temu dostarczymy odbiorcy bardziej wyrównany i wysokiej jakości towar, który na półce sklepowej będzie dostępny przez dłuższy czas. Powyżej przedstawiliśmy wszystkie typy sadzonek, jakie mogą zostać wykorzystane przez plantatora.

doniczkowane sadzonki truskawki — Sadzonki doniczkowane

SADZONKI TRUSKAWEK – ŹRÓDŁO POCHODZENIA

Rodzaj sadzonki zawsze trzeba dostosować do swoich możliwości agrotechnicznych i finansowych. Nie mniej jednak wybór jest na tyle duży, że każdy znajdzie coś dla siebie. Bardzo ważną kwestią, którą należy poruszyć, jest źródło pochodzenia sadzonek, z których zakładamy plantację.

Niestety nadal wielu plantatorów używa do tego celu materiału pochodzącego z własnych rozsad lub pozyskuje je z nielegalnego źródła. Należy jednak pamiętać, że większość odmian, to odmiany licencjonowane i rozmnażanie ich oraz handel nimi są nielegalne! Takie praktyki mogą być powodem problemów prawnych oraz kar, jakie może nałożyć na nieuczciwego plantatora właściciel odmiany.

Legalny handel mogą prowadzić podmioty posiadające odpowiednie zezwolenia i umowy z właścicielami odmiany.

Często zapomina się, że sadzonka rozmnażana z własnych rozsad lub pozyskiwana z nielegalnego źródła jest dużo gorszej jakości. Co za tym idzie, pogarsza się również jakość plonu. Sadzonki produkowane na „własną rękę” są często nośnikami patogenów lub szkodników. Owoce uzyskiwane z nich tracą znacząco na jakości (są drobniejsze, a plony mniejsze)! Można powiedzieć jasno – w ten sposób „psuje się” odmianę i jej wartość rynkową. Jednocześnie rynek owoców deserowych zmienia się obecnie bardzo dynamicznie na rzecz wysokiej jakości owoców, których nie da się uzyskać ze słabej jakości materiału nasadzeniowego.

Wysoką jakość można uzyskać dzięki dobrej sadzonce, ale również poprzez właściwe zarządzanie całą plantacją.

Pozorne oszczędności na najważniejszych elementach uprawy w dłuższej perspektywie skazują nas na niepowodzenie i problemy. Są to m.in. słaba jakość owoców, niskie plony i większe problemy na plantacji.