ŚCIÓŁKOWANIE TRUSKAWEK – WADY I ZALETY RÓŻNYCH TYPÓW ŚCIÓŁEK
Zanim przejdziemy do omawiania poszczególnych typów i rodzajów materiałów stosowanych do ściółkowania, odpowiedzmy na pytanie, po co w ogóle ściółkuje się plantacje truskawek? Jeszcze 20-30 lat temu stosowanie ściółek było praktycznie niespotykane. Obecnie ściółki zobaczymy nie tylko na plantacjach młodych, nieowocujących w danym roku. Korzyści stosowania ściółki w uprawie truskawki jest wiele. Poniżej przedstawiamy te najważniejsze.
Ściółkowanie truskawek – 10 powodów, dla których ściółkujemy plantację
Ściółkowanie truskawek:
- pomaga utrzymać w czystości owoce i rośliny. Dzięki temu nie będą zabrudzone czy uszkodzone w czasie opadów,
- wpływa na ograniczenie zachwaszczenia na plantacji w rzędach i międzyrzędziach – czasem ściółki ze słomy mogą potęgować zachwaszczenie, ale o tym później,
- pozwala na utrzymanie wilgotności w wierzchniej warstwie gleby i ograniczenie parowania wody z powierzchni gleby,
- uprawa truskawek na podwyższonych zagonach ściółkowanych czarnym materiałem zapobiega podtopieniu systemu korzeniowego podczas ulewnych deszczy – im wyższy zagon, tym lepiej,
- powoduje lepsze warunki termiczne – nagrzewanie wierzchniej warstwy gleby, szczególnie na początku okresu wegetacji, przekłada się na tempo wzrostu i rozwoju roślin,
- ogranicza rozwój chorób pochodzenia glebowego oraz chorób owoców, które mają styczność z patogenami glebowymi,
- wpływa na lepsze pobieranie składników pokarmowych przez rośliny – niektóre pierwiastki pobierane są przy odpowiedniej temperaturze (fosfor) lub wilgotności podłoża (wapń),
- wpływa na zachowanie dobrej kultury uprawy i organizacji pracy na plantacji,
- ściółki organiczne mogą być źródłem cennych składników pokarmowych i związków organicznych, które zostaną w glebie,
- zbiór owoców z upraw na podwyższonych zagonach ściółkowanych czarnym materiałem jest wygodniejszy i szybszy – owoce eksponują się wyraźnie na materiale, przez co są lepiej widoczne dla zbieraczy.
Powyższe dziesięć argumentów nie pozostawia złudzeń. Pomimo dodatkowych kosztów związanych z rozkładaniem i zakupem materiału, warto stosować ściółkowanie. Każda z wymienionych korzyści może być źródłem późniejszych oszczędności. Bilans kosztów i przychodów z uprawy jest pozytywny i objawia się większym zyskiem.
Czym ściółkować truskawki?
Ściółki dzielą się na dwa rodzaje:
- organiczne,
- syntetyczne.
ŚCIÓŁKI ORGANICZNE
Do ściółek organicznych zaliczamy słomę zbożową. Kiedyś plantacje ściółkowało się również słomiastym końskim obornikiem – głównie przed zimą. Działkowcy i mniejsi plantatorzy mogą do ściółkowania używać również trocin, kory czy drewnianych zrębek. W przypadku stosowania wspomnianych surowców pochodzących z tartaków ważne jest, z jakiego drewna pochodzą oraz jakie mają pH. JNa plantacjach towarowych jednak głównym materiałem używanym do ściółkowania jest słoma pszeniczna, pszenżytnia, żytnia, czasem owsiana.
Jak ściółkować truskawki słomą?
Słoma zbożowa pozyskiwana jest w czasie żniw. Wtedy właśnie warto zatroszczyć się o ten materiał, ponieważ jest powszechnie dostępny i dość tani. W kwietniu i maju, gdy rozpoczyna się ściółkowanie plantacji truskawek, koszty słomy oraz jej transportu wzrastają. Słomę rozkłada się na całej powierzchni plantacji zarówno w rzędach, jak i międzyrzędziach. Ważne, aby rozłożyć ją dokładnie i równomiernie oraz aby owoce leżały na jej warstwie. Warstwa słomy musi być odpowiedniej grubości. Słomy nie może być zbyt mało, gdyż nie będzie spełniać swojej roli. Ważne jest, aby słoma używana do ściółkowania plantacji była wolna od nasion zbóż i nasion chwastów. W przeciwnym razie możemy doprowadzić do wtórnego zachwaszczenia plantacji.
Słomę można rozkładać ręcznie lub mechanicznie przy pomocy różnego rodzaju ścielarek. Przewagą mechanicznego ściółkowania jest to, że wymaga mniejszej liczby pracowników. Słoma ściółkowana ścielarką jest dodatkowo rozdrabniana.
Ma to szczególne znaczenie po zbiorach owoców. Zależy nam wówczas, aby resztki słomy jak najszybciej poddane zostały procesom mineralizacji i humifikacji. Można całą plantację opryskiwać dodatkowo preparatem Bactim Słoma w dawce 10-20 l/ha, aby zintensyfikować procesy rozkładu materii organicznej. Aby zintensyfikować procesy humifikacji, do preparatu Bactim Słoma można dodać preparat Humik. W celu zaś lepszej mineralizacji, do preparatu Bactim Słoma dodajemy mocznik.
Na plantacjach, gdzie uprawa prowadzona jest na podwyższonych zagonach ściółkowanych folią lub agrowłókniną, również stosuje się słomę w międzyrzędziach. Rozkłada się ją wcześniej, niekiedy zaraz po sadzeniu roślin. Ogranicza to zachwaszczenie oraz korzystnie wpływa na warunki mikroklimatyczne na plantacji.
ŚCIÓŁKI SYNTETYCZNE
Do ściółek syntetycznych zaliczamy:
- folię (czarną lub czarno-białą),
- agrowłókninę (tylko czarną),
- agrotkaninę (czarną) – rzadziej.
Agrotkanina inaczej zwana matą szkółkarską lub ogrodniczą, również powinna być koloru ciemnego, aby ograniczyć dostęp światła kiełkującym pod nią chwastom.
Folia do ściółkowania
Bardzo popularnym materiałem do ściółkowania jest folia czarna lub czarno-biała.
W przypadku folii czarno- białej strona biała układana jest na zewnątrz zagonu, a czarna przylega do powierzchni gleby. Biała folia znana z techniki szklarniowej, służy raczej do okrywania zagonów z odmianami późniejszymi. Folie czarne zaś wykorzystuje się do uprawy odmian wczesnych oraz w technologiach na zbiór przyspieszony.
Okrywanie zagonów czarną folią będzie miało te same zalety co okrywanie agrowłókininą, z tym, że jednym z ważnych argumentów za wyborem czarnej folii jest fakt, że pod nią gleba nagrzewa się szybciej, a co za tym idzie, rozwój i wzrost roślin również będzie szybszy.
Wybór folii zależy od warunków i systemu uprawy. Jeśli jednak planujemy uprawę wczesnych odmian truskawek na przyspieszony zbiór, do ściółkowania wybierzemy folię czarną. Najlepiej wybrać folię dobrej jakości z autoryzowanych punktów handlowych.
Optymalna grubość folii rekomendowana do ściółkowania zagonów to 0,05 mm. Ważne, aby folia posiadała dodatki, chroniące przed promieniowaniem UV. Na podwójne zagony wybieramy folię o szerokości 120 cm, z gotowymi otworami średnicy 8 cm, w rozstawie np. 35 na 35 cm lub folię jednolitą bez otworów. W tym przypadku otwory trzeba wykonać samodzielnie, najlepiej w czasie sadzenia.
Pod folią powinny znajdować się linie kropkujące, koniecznie dwie, jeśli na jednym zagonie są dwa rzędy roślin. Dokładna specyfikacja rekomendowanej linii kroplującej do rozłożenia w czasie formowania podwyższonych zagonów:
Więcej na temat wyboru folii można zobaczyć w materiale: „Przygotowanie stanowiska przed sadzeniem truskawek uprawianych na podwyższonych zagonach”.
Agrowłóknina
Bywa, że plantatorzy pytają o wykorzystanie agrowłókniny białej P-50 jako ściółki na plantacji. Chcielibyśmy przestrzec przed takim pomysłem i stanowczo odradzić rozkładanie agrowłókniny białej jako ściółki. Przepuszcza ona światło, przez co pod jej warstwa kiełkują nasiona chwastów. Do ściółkowania plantacji używamy tylko i wyłącznie agrowłókniny czarnej o gramaturze minimum P-50 lub większej. Agrowłóknina może mieć gotowe otwory lub być jednolita. Otwory można zrobić tuż przed lub w czasie sadzenia. Szerokość agrowłókniny czarnej powinna być dobrana do systemu uprawy truskawek na podwyższonych zagonach.
Gdy chcemy uprawiać truskawki w systemie dwurzędowym, wybieramy agrowłókninę czarną o szerokości 120 centymetrów. Gdy chcemy prowadzić uprawę w systemie jednorzędowym, sięgamy po szerokość 80-100 cm.
Pod agrowłóknią powinna znajdować się linia kropkująca dostarczająca wodę i składniki pokarmowe do strefy korzeniowej truskawek. Zwykle jest to jedna linia na jeden rząd roślin. Jeśli prowadzimy uprawę dwóch rzędów na jednym zagonie, to pod agrowłókniną czarną powinny znajdować się dwie linie kropkujące.
Czasem plantatorzy nie rozkładają pod materiałem ściółkującym linii kroplującej, argumentując że agrowłóknina przepuszcza wodę, a rozpuszczające się na jej powierzchni granule nawozu mogą być źródłem pierwiastków dla roślin. Rzeczywiście agrowłóknina przepuszcza wodę, ale po pewnym czasie, na nowym materiale woda tworzy regularne krople, które z jej powierzchni spływają poza obręb zagonu. W takim wypadku, gdy woda opadowa lub nawodnienie kroplowe dostarcza wodę poza obręb zagonu i strefę korzeniową, nawodnienie jest mniej efektywne. Korzyści odnoszą wtedy chwasty w międzyrzędziach, których zwalczanie wymaga dodatkowego czasu i kosztów.
Przy stosowaniu agrowłókniny czarnej można się spotkać z aplikacją nawozów granulowanych na jej powierzchnię. Pamiętajmy, że w nawozach mogą znajdować się związki i pierwiastki, np. siarka, które mogą potęgować proces rozkładu materiału. Po pewnym czasie może dojść do trwałego uszkodzenia agrowłókniny i odsłonięcia wierzchniej warstwy gleby. Daje to możliwość kiełkowania chwastom. Z tego powodu nie poleca się aplikowania nawozów na agrowłókninę czarną!
Ten rodzaj materiału ma wiele zalet, dlatego jest często wybierany przez plantatorów do ściółkowania plantacji. Dobrej jakości agrowłóknina świetnie sprawdza się w uprawie truskawek, a zagony zachowują swoją użyteczność przez długi czas.
Agrotkanina
Innym typem materiału ściółkującego jest agrotkanina nazywana matą szkółkarską. Na plantacjach truskawek wykorzystywana jest w uprawie na tak zwanych wałach ziemnych. Wewnątrz wypełnione są one podłożem ogrodniczym np. mieszaniną kokosu i perlitu. Agrotkaniny są powszechnie stosowane w uprawach maliny, jeżyny czy borówki. Na plantacjach truskawek agrotkaniny nie są powszechnie wykorzystywane, lecz niekiedy spotykane. Jest to spowodowane krótkim czasem „życia plantacji” (niekiedy 2-3 letni cykl uprawy) oraz wyższą cenę od agrowłókniny czarnej. Cena jest efektem wyższej wytrzymałości agrotkaniny na uszkodzenia mechaniczne oraz dłuższą żywotność.
Pomiędzy rzędami ściółkowanymi czarną folią lub agrowłókniną rozkłada się grubą warstwę słomy. Pomaga to ograniczyć kiełkowanie chwastów, oczywiście pod warunkiem, że w słomie nie ma nasion zbóż czy nasion chwastów. Dzięki aplikacji słomy pomiędzy rzędami utrzymywana jest odpowiednia wilgotność gleby oraz korzystny dla roślin mikroklimat na plantacji. Owoce i rośliny są czyste i zachowują wysokie walory handlowe. Produkcja wysokiej jakości owoców truskawki kierowanych do bezpośredniego spożycia nie może odbywać się bez wykorzystania na plantacjach różnego rodzaju materiałów ściółkujących.
Zdjęcia: Albert Zwierzyński
